Ortodoncja to dziedzina stomatologii umożliwiająca leczenie wad zgryzu. Podstawowym narzędziem pracy ortodonty jest aparat na zęby, dzięki któremu możliwe jest wyrównanie uzębienia. Stosowanie aparatu ortodontycznego pomaga zębom zmienić pozycję na prawidłową poprzez wywołany na nie nacisk. Z tego powodu prosty zgryz jest realnym osiągnięciem zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Poza aparatami stałymi, które są naklejane na zęby, wyróżnia się też aparaty ruchome.
Aparat ortodontyczny ruchomy różni się od stałego przede wszystkim mobilnością, można go samodzielnie zdejmować oraz nakładać na uzębienie (w zależności od potrzeb — na jedną lub obie szczęki). Aparaty te mają zwykle postać płytki z tworzywa z metalowymi klamrami, które odpowiednio naciskają na zęby. Stosuje się je głównie przy leczeniu wad zgryzu u dzieci niemających jeszcze stałych zębów, na które można byłoby nakleić aparat stały. Niedbałość w higienie mleczaków i przedwczesna ich utrata prowadzą do krzywego uzębienia. Niewątpliwie łatwiej jest zachować higienę jamy ustnej u dzieci w przypadku noszenia aparatu ruchomego niż stałego. U dorosłych aparat ruchomy zastępuje stały zwykle w przypadku mniej nasilonych wad zgryzu. Może być również używany przed założeniem aparatu stałego jako leczenie wejściowe lub w odwrotnej sytuacji — już po jako utrwalenie. Należy jednak mieć na uwadze, że leczenie aparatem ruchomym jest dłuższe niż stałym i przy niektórych wadach może się nie sprawdzić.
Nowoczesnym typem aparatów ruchomych dla dorosłych są przeźroczyste nakładki tzw. alignery. W przypadku leczenia alignerami pacjent dostaje zestaw nakładek, które powinien nosić w odpowiedniej kolejności przez ustalony czas. Nakładki wywierają nacisk na zęby, powodując ich przesuwanie. Każda kolejna nakładka delikatnie różni się od poprzedniej, w ten sposób zęby są prowadzone w zaplanowanym kierunku. Zaletą tego rozwiązania jest to, że nakładki, nie mają żadnych elementów metalowych i są niewidoczne w uśmiechu, a utrzymanie prawidłowej higieny jest łatwiejsze niż przy aparacie stałym.
Rolą aparatu ruchomego jest prawidłowe ustawienie zębów w celu poprawy estetyki i zdrowia jamy ustnej. U dzieci stosuje się go m.in. aby przesunąć zęby, poszerzyć żuchwę czy zmienić rysy twarzy. Dzięki temu na wczesnym etapie rozwoju dziecka można przy wykorzystaniu protego aparatu zdejmowanego, osiągnąć dobre efekty i dzięki temu uniknąć leczenia aparatem stałym w przyszłości. Aparat może mieć różne śruby, klamry i inne mechanizmy dopasowywane przez ortodontę, tak by stopniowo rozszerzał się w jamie ustnej, dlatego nie można zaniedbywać noszenia aparatu, bo może przestać pasować. Specjalista zaleci, w jakich sytuacjach można zdejmować urządzenie, tak by leczenie przebiegało bezproblemowo. Żeby aparat działał, powinien być noszony przez większą część dnia oraz w nocy. Aparat zdejmowany jest o wiele prostszy w dbaniu o higienę, zarówno jego samego, jak i jamy ustnej. W przeciwieństwie do aparatu stałego można go zdjąć na czas spożywania posiłku, co samo w sobie jest już dużym ułatwieniem w dbaniu o czystość. Niestety, nie wszystkie wady zgryzu można wyleczyć aparatami ruchomymi i konieczne jest założenie aparatu stałego.
